Phong tục đón Tết Nhật Bản cũng thể hiện những tinh hóa văn hóa quốc gia với nhiều phong tục tập quán đặc sắc từ thời xa xưa. Đây cũng là dịp để các gia đình quây quần bên nhau ôn lại những chuyện đã qua.
1 Ngày Tết Nhật Bản
Năm mới (正月, shōgatsu) là ngày lễ quan trọng nhất ở Nhật Bản. Hầu hết các doanh nghiệp đóng cửa từ ngày 1 tháng 1 đến ngày 3 tháng 1 và các gia đình thường tụ tập bên nhau trong thời gian này. Theo truyền thống, các năm luôn được coi là hoàn toàn riêng biệt, mỗi năm mới lại mang đến một khởi đầu mới, thế nên mọi nhiệm vụ phải hoàn thành vào cuối năm.
Vào đêm giao thừa, mọi người sẽ ăn toshikoshi soba (mì kiều mạch), tượng trưng cho sự trường thọ. Một phong tục gần đây hơn là xem “kohaku uta gassen”, một chương trình ca nhạc truyền hình rất nổi tiếng với sự tham gia của nhiều ca sĩ J-pop và enka nổi tiếng nhất Nhật Bản. Kể từ năm 1873, dưới thời Minh Trị, Tết Nhật Bản chính thức được tổ chức vào ngày 1 tháng 1 do ảnh hưởng của phương Tây, thay vì Tết theo âm lịch (còn gọi là Tết Nguyên Đán). Lễ hội Nhật Bản hàng năm này đi kèm với nhiều truyền thống và phong tục, mỗi phong tục đều mang một ý nghĩa đặc biệt.
Người Nhật chào đón năm mới bằng việc cầu nguyện tại các đền chùa
Vào dịp Tết, các thành viên trong gia đình sẽ tập trung tại nhà chung và họ hàng sẽ đến nhà tộc trưởng để chúc mừng và đãi tiệc
2 Những cột mốc quan trọng vào dịp Tết
2.1 Tháng 12 (Shiwasu) Tết Nhật Bản
Tháng 12 được gọi là Shiwasu (師走) trong tiếng Nhật và có nghĩa đen là “thầy chạy”. Nó ngụ ý rằng tháng 12 là thời điểm mà các sư thầy/thầy giáo vô cùng bận rộn với công việc của mình. Vào cuối năm, người Nhật thường gửi quà gọi là Oseibo (お歳暮) cho người quản lý, khách hàng và giáo viên của mình để bày tỏ lòng biết ơn trong cả năm. Quà tặng thường là thực phẩm tươi sống (hải sản, thịt và trái cây), gia vị, bia, trà/cà phê, thực phẩm đóng hộp,… Trước khi các công ty đóng cửa từ tuần cuối cùng của năm đến tuần đầu tiên của năm mới, có rất nhiều bữa tiệc cuối năm với đồng nghiệp và sếp được gọi là Bonenkai (忘年会), có nghĩa là “bữa tiệc quên năm”.
Người Nhật thường gửi Oseibo làm quà tặng cuối năm để bày tỏ lòng biết ơn đến những người như người quản lý, khách hàng và giáo viên của mình
Bonenkai sẽ được tổ chức trong tháng 12 trước Tết Nhật Bản cùng với các đồng nghiệp để quên đi năm cũ
2.2 Ngày 13 đến ngày 28 tháng 12
Từ ngày 13 đến ngày 28 tháng 12 là khoảng thời gian người người nhà nhà tập trung dọn dẹp nhà cửa, văn phòng và cơ sở kinh doanh. Truyền thống hàng năm này được gọi là Oosouji (大掃除), “cuộc tổng dọn dẹp” để loại bỏ bụi bặm, bừa bộn trong năm mới và chào đón năm mới bằng trạng thái cảm xúc trong lành và tươi mới.
Sau khi nhà cửa được dọn dẹp sạch sẽ, trước ngày 29 tháng 12, các đồ trang trí năm mới như kado matsu (門松) sẽ được bày ở hai bên lối vào phía trước. Chúng được làm bằng gỗ thông và ba thân tre, cắt theo đường chéo với độ dài khác nhau. Cành thông tượng trưng cho sự trường thọ, còn thân tre tượng trưng cho sự thịnh vượng.
Tổng vệ sinh nhà cửa sạch sẽ trước năm mới Tết đến là một truyền thống quen thuộc với các nước Á Đông
Một cặp cành thông kadomatsu được trang trí ở cổng dành cho năm mới. Ảnh: katorisi
2.3 Ngày 28 tháng 12
Mochi Tsuki (餅つき), hay giã gạo nếp để làm mochi , là một sự kiện truyền thống quan trọng để chuẩn bị cho Tết Nhật Bản và nó thường được thực hiện vào ngày 28 – một ngày tốt lành. Ngoài ra, theo kinh nghiệm du lịch người Nhật cũng sẽ bày đồ trang trí truyền thống kagami mochi (鏡餅) ngay trong nhà. Kagami mochi được làm từ hai chiếc mochi tròn, chiếc mochi nhỏ hơn đặt trên chiếc mochi lớn hơn. Hình dạng tròn của mochi tượng trưng cho sự hòa thuận trong gia đình và kết cấu co giãn mang niềm hy vọng về sự trường thọ. Sau đó, một quả cam Nhật Bản ‘daidai’ được đặt lên trên bánh mochi, cùng với lá và các đồ trang trí khác.
Gia đình họ hàng sẽ quây quần bên nhau vào dịp Tết Nhật Bản để giã mochi
Đồ trang trí kagami mochi được bày ngay trong nhà có hình dạng tròn tượng trưng cho sự trường thọ. Ảnh: ruiruito – stock.adobe.com
2.4 Ngày 29 đến ngày 31 tháng 12
Thường bắt đầu từ ngày 29, mọi người trong gia đình sẽ tụ tập bên nhau để làm món ăn truyền thống. Món ăn Tết Nhật Bản được gọi là osechi ryori (おせち料理) hoặc gọi tắt là osechi (おせち).
Osechi ryori, với đủ các món ăn đầy màu sắc và lộng lẫy, đã được dùng trong dịp Tết của người Nhật từ thời xa xưa
2.5 Đêm giao thừa (Omisoka)
Đêm giao thừa được gọi là Omisoka (大晦日). Người Nhật thường tổ chức đêm giao thừa và ngày đầu năm mới cùng gia đình. Blogdulich.edu.vn có thể giới thiệu với bạn đọc một số món phổ biến trong thực đơn bữa tối đêm giao thừa như sushi, sashimi, lẩu sukiyaki, shabu shabu,… Trước khi hết năm, người Nhật phải ăn Toshikoshi Soba (年越し蕎麦) là điều tốt lành vì sợi mì dài và mỏng tượng trưng cho sự trường thọ.
Theo truyền thống, vào dịp Tết Nhật Bản người Nhật sẽ thức đến nửa đêm để lắng nghe 108 tiếng chuông chùa – joya no kane (除夜の鐘). Ngay trước nửa đêm, các ngôi chùa khắp Nhật Bản sẽ đánh chuông lớn. Theo Phật giáo, việc rung chuông 108 lần sex giúp con người thoát khỏi những đam mê và ham muốn xấu xa, thanh lọc tâm hồn cho một năm sắp tới. Chuông được rung 107 lần vào ngày 31 và một lần vào quá nửa đêm.
Món mì trường thọ Toshikoshi Soba có ý nghĩa đặc biệt được dùng vào dịp năm mới
2.6 Ngày đầu năm mới (Ganjitsu)
Lễ đón năm mới Nhật Bản diễn ra vào ba ngày đầu tháng. Hầu hết các doanh nghiệp đều đóng cửa từ ngày 1 đến ngày 3 tháng 1 và mọi người thường trở về thăm quê hương, dành những ngày này cùng nhau. Vào ngày Ganjitsu (元日), ngày đầu tiên của năm mới, nhiều người sẽ cố gắng thức dậy sớm để đến một danh lam thắng cảnh đón mặt trời mọc đầu tiên, hatsuhinode (初日の出). Sáng ngày 1 tháng 1, mọi người sẽ cùng nhau ăn osechi ryori (おせち料理). Các món ăn truyền thống được đóng gói trong hai đến ba lớp hộp jubako (お重箱).
Sau bữa ăn, cả gia đình cùng nhau đọc nengajo (年賀状), thiệp chúc mừng năm mới sẽ được gửi vào ngày 1 tháng Giêng. Một trong những điều thú vị với trẻ em trong ngày Tết Nhật Bản là được nhận otoshidama (お年玉), một món quà bằng tiền đựng trong một phong bì nhỏ, từ cha mẹ, người thân hoặc người quen.
Trong ba ngày đầu năm mới, người Nhật còn đi viếng đền, chùa để cầu may mắn, hạnh phúc, nó được gọi là hatsumōde (初詣). Nhiều phụ nữ sẽ mặc những bộ kimono đầy màu sắc (着物) khi đến thăm. Khách du lịch Nhật Bản thời gian này cũng thường sẽ mua một tấm bùa may mắn gọi là omamori (お守り) tại chùa để bảo vệ khỏi bệnh tật, tai nạn và thiên tai.
Khi năm mới bắt đầu, bạn sẽ thấy món bánh mochi màu hồng nhạt được gọi là hanabira mochi (花びら餅) xuất hiện khắp mọi nơi. Nó chỉ có vào tháng 1 và được phục vụ trong buổi trà đạo đầu tiên của năm mới. Mochi hình bán nguyệt có những miếng rễ cây ngưu bàng nhô ra từ hai bên và miso trắng ở giữa.
Cùng nhau đón ánh bình minh đầu tiên của năm mới – hatsuhinode
Phong bao lì xì otoshidama dành tặng cho trẻ em vào dịp Tết Nhật Bản
Nhiều khách tham quan thường sẽ mua một tấm bùa omamori cho bản thân hoặc cho gia đình
Hanabira mochi là loại bánh mochi trắng mịn được bán tại các cửa hàng bánh kẹo Nhật Bản từ cuối năm cho đến tháng 1
Hy vọng với những thông tin hữu ích trên đây bạn đã nắm được dịp Tết Nhật Bản có những hoạt động gì đặc sắc. Bạn cũng đừng quên chuẩn bị trang phục ấm áp trong vali nếu có ý định đi khám phá Nhật Bản trong thời gian này nhé. Chúng ta cũng nhớ thuộc nằm lòng câu nói này trước khi bắt đầu chuyến đi: 明けましておめでとうございます! (Akemashite omedeto gozaimasu!) – Chúc mừng năm mới.
