Chùa Thủ Lễ ở Huế nằm ở ngôi làng cổ cùng tên có lịch sử lâu đời và kiến trúc đặc biệt, kết hợp hài hòa giữa nghệ thuật xây dựng cung đình và dân gian, là điểm đến mới mẻ với nhiều du khách khi du lịch Cố đô. Nơi này còn là di tích lịch sử – văn hóa cấp tỉnh cần được bảo tồn.
1 Tổng quan về Chùa Thủ Lễ
– Địa chỉ: Số 43 đường Trần Trùng Quang, Thị trấn Sịa, Quảng Điền, Thừa Thiên Huế.
Chùa Thủ Lễ là một ngôi chùa cổ nằm ở khu vực Thủ Lễ Nam, xã Quảng Phước, thị trấn Sịa, huyện Quảng Điền, tỉnh Thừa Thiên Huế. Chùa hình thành vào khoảng giữa thời Lê (1428-1788), nằm kề bên phá Tam Giang. Địa điểm chùa tọa lạc về phía Đông Bắc của tỉnh Thừa Thiên Huế, nơi này cách trung tâm thành phố Huế chừng 15km. Nếu bạn đang có kế hoạch du lịch Huế thì đây cũng là một điểm đến thú vị vì huyện Quảng Điền cũng là nơi có nhiều di tích lịch sử, văn hóa, nghệ thuật có giá trị, bên cạnh kinh thành Huế tráng lệ hay hệ thống đền đài lăng tẩm nguy nga, như: thành cổ Hóa Châu, phủ Phước Yên và đặc biệt là đình – chùa Thủ Lễ.
Đến với ngôi chùa cổ mang tên gọi đậm chất cổ xưa này, các bạn không chỉ có cơ hội được tham quan và chiêm ngưỡng kiến trúc đặc biệt của một công trình tôn giáo, mà còn tha hồ tham gia vào các hoạt động cùng người dân địa phương như: đánh bắt hải sản trồng, thu hoạch hoa màu và nhất là thưởng thức những món ăn đặc sản vừa đánh bắt được của vùng đầm phá Tam Giang.
Chùa Thủ Lễ được công nhận là di tích kiến trúc nghệ thuật cấp tỉnh theo Quyết định số: 761/QĐ-UBND, ngày 04 tháng 5 năm 2012.
Ngoài ra vùng đất của chùa Thủ Lễ Huế cũng là nơi có những làng nghề truyền thống với nhiều sản phẩm nổi tiếng như: bún bánh Ô Sa, rau sạch Thành Trung, rau má Quảng Thọ, đan lát Thủy Lập,… Đặc biệt hơn là huyện Quảng Điền cũng sở hữu cho mình 12km đường biển với nhiều bãi tắm đẹp, mà nổi bật nhất là phá Tam Giang rộng nhất tỉnh Thừa Thiên Huế với diện tích hơn 3.500 ha.
Hiện nay ở Huế có hơn 300 ngôi chùa lớn nhỏ, trong đó trên 100 chùa cổ nằm rải rác khắp cả trong và ngoài kinh thành, tập trung ở vùng gò đồi Dương Xuân, phía tây nam thành phố Huế. Mỗi ngôi chùa ở Huế không chỉ là một công trình kiến trúc độc đáo hài hòa với cảnh quan thiên nhiên xung quanh làm nên bức tranh tuyệt đẹp, mà đồng thời cũng là di tích lịch sử, văn hóa và tâm linh đặc sắc với quá trình xây dựng lâu đời. Chùa Thủ Lễ Huế là một trong những ngôi chùa như vậy.
2 Cách di chuyển đến Chùa Thủ Lễ
Từ trung tâm thành phố Huế, các bạn đi theo quốc lộ 1A về hướng Bắc khoảng 14km, rẽ phải qua cầu Tứ Phú đi đến tỉnh lộ 11A, đi khoảng 7km đến thị trấn Sịa, rẽ phải theo con đường liên thôn 1km là đến chùa.
3 Đặc sắc di tích Chùa Thủ Lễ
3.1 Giai thoại về những cái tên của chùa Thủ Lễ
Chùa Thủ Lễ còn được người dân Huế gọi là chùa Hưng Lễ hoặc chùa Phật Lồi. Từ lúc ra đời đến đến nay, chùa là một ngôi cổ tự nổi tiếng của làng Thủ Lễ. Ngay từ những buổi đầu lập làng, ngôi chùa đã được cộng đồng dân cư nơi đây xây dựng để đáp ứng nhu cầu tâm linh, tín ngưỡng. Theo tiếng Hán thì “Thủ Lễ” có nghĩa là “giữ lễ”. Tên gọi chính thức của chùa và ngôi làng cổ này cho thấy dân làng rất coi trọng việc giữ gìn lễ nghi, nề nếp và phong tục.
Bên cạnh đó, tên gọi chùa Phật Lồi thì lại được truyền lại qua câu chuyện về tích sử “Phật Lồi” của ngôi chùa. Theo truyền thuyết thì ngày xưa ở ranh giới làng Thủ Lễ và làng Khuông Phò có một pho tượng Phật. Người làng Khuông Phò thấy thế liền đến thỉnh tượng về để cầu tự nhưng lại thấy tượng nặng quá không thể khiêng được, ai nấy đều bó tay. Kỳ lạ thay là sau đó lại có đám trẻ chăn trâu của làng Thủ Lễ đến khiêng tượng về thì lại vô cùng dễ dàng vì nhẹ tênh. Khi tượng về đến vị trí chùa Thủ Lễ Huế hiện nay thì pho tượng trì xuống nên người dân liền lập chùa thờ pho tượng và đặt tên là chùa Phật Lồi.
Chùa Thủ Lễ còn có tên chùa Hưng Lễ hay chùa Phật Lồi, nơi lưu truyền nhiều giai thoại cổ xưa của vùng đất Cố đô
3.2 Độc đáo kiến trúc chùa Thủ Lễ
Khi đến chùa Thủ Lễ, du khách vừa bước qua khỏi cổng tam quan là đã thấy hiện ra lối dẫn đến sân chùa và chánh điện. Hai bên lối vào được trồng những hàng cây rợp bóng, nổi bật và đẹp mắt nhất trong số đó là những cây sứ đang đến độ nở hoa. Tổng thể chùa được xây dựng theo lối cổ lầu khá đặc sắc. Hình ảnh đầu tiên du khách có thể thấy được là phần cổng tam quan cao lớn, uy nghi và đường bệ. Tiếp đó là khu vực gian chính của chùa được các nghệ nhân dựng theo kiểu nhà rường 3 gian 2 chái. Gian chính dựng theo kiểu nhà rường dọc. Đây là một lối kiến trúc lạ và rất hiếm thấy ở Huế thời đó.
Lối kiến trúc độc đáo với màu sắc và các bức điêu khắc nổi bật, đẹp mắt. @Ảnh: JourneyinHue
Một trong những nét độc nhất của chùa Thủ Lễ là trên mặt bốn cánh cửa giữa, các nghệ nhân xưa đã tạo nên những bức tranh tứ bình và bát bửu (8 vật quý) tuyệt đẹp bằng nghệ thuật chạm lộng điêu luyện. Những chi tiết gỗ của chùa chạm khắc tinh xảo, thể hiện rõ dấu ấn tài hoa của những người thợ làng Mỹ Xuyên ở xứ Huế xưa. Các cánh cửa hai bên có chạm hình năm con dơi mồm ngậm chữ “Thọ” tượng trưng cho “ngũ phúc”. Với những phần trang trí mang nhiều ý nghĩa như vậy nên chùa Thủ Lễ là nơi để dân làng thành tâm lễ Phật, cầu an, nhất là vào những ngày lễ Tết, sóc vọng. Đây cũng là chốn vãn cảnh của du khách muôn phương khi có dịp đến Huế.
Ban đầu chùa Thủ Lễ chỉ được xây dựng bằng tranh tre nứa lá nên bị thời tiết khắc nghiệt và ngoại cảnh tác động rất nặng nề. Càng về sau chùa được trùng tu và xây dựng cơi nới thêm. Đến năm 1941, chùa chính thức được vua Bảo Đại ban tên thành chùa Hưng Lễ. Chính vì vậy mà ngay trên bức hoành của chùa Thủ Lễ có khắc ba chữ Hưng Lễ Tự.
Chùa Thủ Lễ đã trải qua các đợt trùng tu và đến nay vẫn giữ được nét cổ xưa của kiến trúc thời xưa
Mái chùa được trang trí bởi tứ linh: Long – Lân – Quy – Phụng, mà nổi bật nhất là hình tượng lưỡng long chầu nhật trên phần chính giữa mái được khảm sành sứ một cách tinh xảo, làm cho cảnh song long hiện lên đầy thu hút. Nằm ngay phía dưới có hình tượng đôi rồng chầu nhật thuật lại cảnh bốn thầy trò Đường Tăng đã cùng vượt bao hiểm nguy để lên đường thỉnh kinh. Hình ảnh bốn thầy trò đều được đắp nổi rất ấn tượng với du khách.
Nội thất phần chánh điện được thể hiện đầy ấn tượng. Trong đó phần chính diện cùng với bức hoành phi được sơn son thếp vàng mang dáng vóc rất uy nghi, hoành tráng. Xen kẽ trước đó là những lá cờ phướn với những màu sắc đặc trưng.
Phần chánh điện của chùa Thủ Lễ Huế được phối theo kiểu ba gian hai chái với phần mái lợp ngói liệt và phần tường được xây gạch. Trên phần nóc được trang trí bởi những hình ảnh tứ linh, hoa lá cách điệu…Tất cả được ghép bằng sành sứ, vẽ bằng bột màu, nề vôi với màu sắc rất hài hòa. Khu vực chánh điện thờ các đức Phật và ở phía bên phải chùa thì thờ tự Quan Công. Nơi đây được bài trí cân xứng giữa các tượng Phật. Bức tượng Phật ngồi niết bàn trong trang phục chiếc áo tăng đầy nổi bật nằm xen giữa tượng Phật Đản Sanh và tượng Phật Thích Ca Mâu Ni. Đây cũng chính là pho tượng Phật Lồi trong tích cũ thuở xưa về tên gọi của chùa. Pho tượng ngày nay đã được dân làng sơn quét và đắp thêm thạch cao nên có phần thân thuộc và gần gũi hơn. Nơi thờ Võ Thánh nằm liền kề ngay cạnh chùa Thủ Lễ. Cách ngôi chùa này chừng 5km theo hướng Đông-Nam là nơi thờ Văn Thánh.
Đến với chùa Thủ Lễ, du khách sẽ được chiêm ngưỡng sự giao thoa giữa kiến trúc cung đình và kiến trúc dân gian của nhà rường và chùa Huế. Với những giá trị đầy độc đáo trong tín ngưỡng tâm linh, chùa Thủ Lễ cùng với chùa Thiên Mụ, chùa Huyền Không Sơn Thượng chính là hiện thân của những truyền thống mang đậm nét đặc trưng của vùng đất cố đô.
