Cầu ngói Phát Diệm là một trong những cây cầu ngói cổ có kiến trúc độc đáo, hiếm hoi còn sót lại ở Việt Nam. Nơi đây gây ấn tượng mạnh mẽ bởi mang đậm phong cách xưa, và là biểu tượng của con người trên mảnh đất Ninh Bình. Hơn hết, địa danh này còn từng được in trên tem bưu chính Việt Nam. Nào, hãy cùng Blogdulich.edu.vn khám phá ý nghĩa của cầu ngói Phát Diệm nhé!
1 Tổng quan sơ lược về cầu ngói Phát Diệm
Vị trí: thị trấn Phát Diệm, huyện Kim Sơn, tỉnh Ninh Bình, Việt Nam.
Nhắc đến Ninh Bình, ai ai cũng sẽ nhớ ngay đến vẻ đẹp hoang sơ, đẹp như tranh vẽ của những danh lam thắng cảnh nổi tiếng, thu hút hàng triệu khách du lịch mỗi năm tới tham quan. Bên cạnh những địa điểm làm nên “thương hiệu” Ninh Bình như Quần thể danh thắng Tràng An, Khu du lịch sinh thái Thung Nham, Đầm Vân Long, Tam Cốc – Bích Động… thì cầu ngói Phát Diệm đẹp thơ mộng hiện đang là tọa độ được nhiều tín đồ cuồng chân lựa chọn mỗi khi đặt chân đến Ninh Bình.
Chiếc cầu ngói Phát Diệm tới nay đã hơn 115 năm tuổi có kiến trúc độc đáo. Trải qua bao nhiêu năm nhưng cầu vẫn sừng sững đứng đó với người dân Kim Sơn
Từ trên cầu, du khách có thể ngắm dòng sông Ân hiền hòa
Cùng với chùa Cầu ở Hội An, cầu ngói Thanh Toàn ở Thừa Thiên Huế, thì cầu ngói Phát Diệm ở Ninh Bình cũng là chiếc cầu gỗ có kiến trúc độc đáo và lâu đời nhất của Việt Nam. Địa danh này được ví như điểm sáng của bản đồ du lịch Ninh Bình với niên đại hơn một thế kỷ. Chắc có lẽ vì thế mà cầu ngói Phát Diệm trở thành điểm dừng chân “hot hòn họt” của khách du lịch mỗi năm.
2 Hướng dẫn cách di chuyển đến cầu ngói Phát Diệm
Cách thành phố Ninh Bình khoảng 30km, thủ đô Hà Nội tầm 120km theo quốc lộ 10 về phía Đông Nam, và tọa lạc ngay trong trung tâm thị trấn Phát Diệm, nên du khách sẽ dễ dàng di chuyển đến cầu ngói Phát Diệm thôi. Nếu xuất phát từ thủ đô, thì chỉ mất tầm từ 2 đến 3 tiếng bằng nhiều phương tiện như xe máy, ô tô, xe khách… bạn đã có thể ghé tham quan địa danh này rồi.
3 Lịch sử về cầu ngói Phát Diệm
Cầu ngói Phát Diệm ở huyện Kim Sơn được xây dựng vào năm 1902. Xưa kia, huyện này chỉ là một vùng đất sình lầy ven biển, được bồi tụ của hai cửa sông lớn là sông Càn và sông Đáy do nhà Dinh điền sứ Nguyễn Công Trứ (1778 – 1858) đã kêu gọi người dân lập ấp, quai đê, ghi danh nơi này trên bản đồ Việt Nam.
Năm xây dựng được ghi trên mái ở chính gian giữa của cây cầu
Công cuộc lấn biển mở đất diễn ra trong thời gian dài, cùng với việc lấn đất bãi bồi ven biển mở làng, ông đã cho xây dựng hệ thống thủy lợi để dẫn nước ngọt về thau chua rửa mặn. Trong đó, dòng sông Ân trữ tình chảy qua thị trấn Phát Diệm cũng là công trình thủy lợi chính dùng để cung cấp nước tưới tiêu ruộng đồng, tạo điều kiện thuận lợi cho người dân cả vùng.
Đây là hình ảnh cầu ngói Phát Diệm từ thời xưa
Lúc này, lại một vấn đề nan giải cần phải tính toán chính là việc qua lại giữa hai bên bờ gặp chút khó khăn. Nguyễn Công Trứ đã quyết định cho xây dựng cây cầu nối đôi bờ sông Ân.
Chiếc cầu này lúc đầu được dựng bằng thân những cây gỗ to, tấm gỗ lớn, và rộng để người dân thoải mái di chuyển. Nhưng qua thời gian tàn phá, vào năm 1902 cây cầu này được thay thế bằng một cây cầu ngói, chính là cầu ngói Phát Diệm ngày nay.
Đến năm 2018, cầu ngói Phát Diệm đã được công nhận là Di tích lịch sử văn hóa cấp tỉnh
3.1 Kiến trúc độc đáo của cầu ngói Phát Diệm
Dù trải qua biết bao thăng trầm lịch sử, mặc chi mưa gió bão bùng, cầu ngói Phát Diệm vẫn giữ nguyên dáng vẻ trầm mặc, sừng sững soi bóng lên dòng sông Ân hiền hòa xưa. Cây cầu mang đậm lối kiến trúc độc đáo của khu vực Bắc Bộ và được xây theo kiểu Thượng Gia Hạ Kiều (nghĩa là trên là đình, dưới là cầu).
Cầu ngói Phát Diệm có hình dáng cong như cầu vồng, bao gồm 3 nhịp và 4 gian, bên trên lợp ngói
Hai bên thân cầu là hai hàng cột gỗ và những song gỗ lim làm lan can chắc chắn
Phần trên là mái che lợp ngói đỏ truyền thống, gợi lên hình ảnh quen thuộc ngôi đình làng của vùng đồng bằng Bắc Bộ
Nếu đem đi so sánh với các cầu ngói cổ khác, cầu ngói Phát Diệm lại dài hơn với chiều dài là 36m, chiều rộng là 3m. Các trụ, dầm, xà của cầu được làm hoàn toàn bằng gỗ, bờ nóc hai đầu có độ võng nhẹ, giúp dáng cầu trở nên nhẹ nhàng, thanh thoát.
Mái, cột, kèo, vì, khóa gian, dui, mè… đều được làm bằng gỗ lim
Từng thanh lan can, cột chống theo năm tháng đều nhẵn bóng và in dấu thời gian. Phía hai bên đầu cầu có các bậc tam cấp, chỉ người đi bộ mới được qua. Theo kiến trúc sư Nguyễn Trực Luyện, thì người Việt thiết kế tam cấp 2 đầu ở cầu nhằm mục đích hạn chế mọi phương tiện đi trên cầu, chỉ được đi bộ. Với cách bố trí ấy, khi qua cầu ngói Phát Diệm, du khách sẽ có cảm giác như đang bước vào một căn nhà, vừa thân thiện, lại gần gũi.
Bậc tam cấp ở hai đầu không cho xe di chuyển qua lại
Nhìn chung, cầu ngói Phát Diệm khá tiết chế trong việc trang trí và điêu khắc bởi hầu như trên bộ vì kèo không hề có chạm trổ nào. Du khách chỉ thấy các đường gờ chỉ soi nhỏ, tuy đơn giản mà rất chắc khỏe, mộc mạc, chân chất như người Kim Sơn.
Theo thời gian, một số thanh gỗ trên cầu ngói Phát Diệm đã bị mục
Một số hạng mục của cầu cũng bị xuống cấp nên đã được tu sửa nhiều lần
3.2 Cầu ngói Phát Diệm gắn liền với đời sống người dân Ninh Bình
Cầu ngói Phát Diệm không chỉ mang giá trị ý nghĩa về lịch sử, mà còn gắn liền với đời sống của người dân nơi đây. Điển hình như việc điều tiết thông thương, đi lại hàng ngày cho người dân đôi bờ sông Ân, cũng như là nơi tránh mưa nắng. Đặc biệt hơn, địa danh này còn là nơi dừng chân nghỉ mát lúc người dân đi làm đồng về, hay tụ tập hội họp, vui chơi của trẻ con trong vùng, và chốn để tìm về cho những người con xa quê.
Cầu ngói Phát Diệm là mái đình trong tâm thức người dân Kim Sơn, và cũng gắn liền với tuổi thơ, nơi hẹn hò lý tưởng của các đôi lứa
3.3 Hình ảnh cầu ngói Phát Diệm từng được in trên tem bưu chính Việt Nam
Có lẽ bạn chưa biết, nhưng cầu ngói Phát Diệm còn là công trình kiến trúc Việt được nhà nước ta đề cao. Bằng chứng rõ ràng nhất chính là chiếc cầu từng trở thành hình ảnh in trên bộ tem bưu chính Việt Nam, bên cạnh cầu ngói Thành Toàn (Thừa Thiên – Huế) và cầu ngói chợ Lương (Nam Định).
Cầu ngói Phát Diệm được chọn và in trên tem bưu chính Việt Nam
4 Những lưu ý khi ghé thăm cầu ngói Phát Diệm
Để chuyến tham quan cầu ngói Phát Diệm thật thuận tiện và trọn vẹn, tín đồ xê dịch nhớ bỏ túi những lưu ý hữu ích dưới đây:
– Khi đến chùa cầu ngói Phát Diệm, bạn không cần phải tốn tiền mua vé tham quan đâu, bởi vì hoàn toàn miễn phí đó! Nếu ai có đam mê sống ảo, thì mau mau kéo hội bạn bè đến đây “chụp choẹt” với “background” đẹp như phim cổ trang.
– Thời điểm lý tưởng để tham quan là khoảng 9 giờ sáng hoặc 2 – 3 giờ chiều, vì lúc này nắng chưa gắt, cũng không quá đông đúc, ít người qua lại.
– Cầu ngói Phát Diệm là địa điểm du lịch nổi tiếng, Di tích lịch sử văn hóa cấp tỉnh, lại có tuổi đời hơn trăm năm, vì vậy du khách không nên chen lấn, leo trèo, hay phá hoại ở đây.
Cầu ngói Phát Diệm là tọa độ du lịch nổi tiếng mà du khách không nên bỏ qua khi ghé thăm Ninh Bình. Qua đó, du khách có thể cảm nhận được hơi thở cổ kính xưa giữa dòng đời hối hả, và để khi trở về lại càng biết trân quý những gì mình đang có. Chúc bạn có một chuyến đi đến cầu ngói Phát Diệm thật ý nghĩa!
